İçerik Bakımından Kurgu ve Çeşitleri
İçerik bakımından kurgu, çekimlerin bundan önce gördüğümüz üzere, anlam yönünden bir bağ kurularak yan yana getirilmesine dayanır. Bundan dolayı da, içerik bakımından kurgu, sinema dilinin varsıllığını sağlayan en önemli araçlardandır. Yerinde seçilmiş iki ya da daha çok çekimin yan yana getirilmesiyle son derece varsıl bir anlatıma ulaşabilir. Söz sanatlarında olduğu gibi kurguda da karşıtlamalara, benzetmelere, eksiltilere, (elipslere) başvurularak anlatıma büyük bir canlılık, açıklık, kestirmelik sağlanabilir. İçerik bakımından kurgu başlıca benzetmeli, karşıtlamalı, bağıntılı, çarpıcı kurgu çeşitlerine ayrılır. Benzetmeli ve karşıtlamalı kurgularda, çekimlerin taşıdıkları kavramlar birbiriyle karşılaştırılır.
Benzetmeli (analojili) kurguda bu karşılaştırma iki kavram arasındaki herhangi bir andırıştan yararlanarak bir düşünceyi daha iyi anlatmayı sağlar (örneğin serpilen yemlerin üzerine üşüşen bir sürü tavuğu gösteren çekimin ardından sofraya konan yiyeceğe oburca atılan yoksul ailenin kalabalık çocukları. Chaplin aynı kavramı tek bir çekimde, bu çocuklara yem serpiştirerek verdiğinde, bu kez eksiltiden [elipsten] yararlanır).
Easy Street, 1917, Charlie Chaplin
Baraka, 1992, Ron Fricke
Karşıtlamalı (antitezli) kurguda, iki çekimde yer alan birbirine karşıt iki kavramın çarpıştırılmasıyla aynı sonuç sağlanmaya çalışılır (örneğin açlıktan sinek gibi ölen binlerce insanı gösteren çekimin ardından denize dökülen ya da yakılan üretim fazlalarını gösteren çekim).
Bağıntılı (rölasyonel) kurgu, çekimlerin çağrışıma yol açabilecek biçimde birleştirilmesiyle oluşur. Bu çekimlerdeki kavramlar birbirini andırabilir ya da birbirinin karşıtı olabilir; fakat bağıntılı kurguda önemli olan nokta, bu çekimler birbiri ardından gösterildiğinde, yeni bir kavrama, üçüncü bir kavrama yol açabilmesi, çağrışım yoluyla bu kavramı akla getirebilmesidir. Özellikle, çeşitli nedenlerle görüntülükte açıkça gösterilemeyecek durumlar (örneğin denetleme yüzünden birçok ülkede yasak olan cinsel birleşmeler) bu yolla anlatılır. Simgesel bir özellik taşıdığından buna simgesel kurgu da diyebiliriz (örneğin sevişmeye başlayan bir çifti gösteren çekimi göğe yükselen havai fişeklerin çekiminin izlemesi; Alfred Hitchcock'un North by Northwest / Gizli Teşkilat filminde yine bir trende sevişmeye başlayan çiftin çekimini aynı trenin uzun katarının bir tünel ağzından içeri girerken gösteren çekimin izlemesi).
Alfred Hitchcock'un North by Northwest / Gizli Teşkilat
Çarpıcı kurgu (montage des attractions), şimdiye dek görmüş olduğumuz benzetmeli, karşıtlamalı, bağıntılı kurgunun özelliklerinden yararlanarak, çok kısa, içerikleri çarpıcı olan çekimlerin hızla birbiri ardından gelmesiyle izleyicide çarpıcı, vurucu bir etki yaratma, belirli tepkilere yol açarak belirli sonuçlara yöneltme işlemidir.
Stachka, 1925, Sergei M. Eisenstein